سپیده حبیب

معرفیِ دکتر اروین دیوید یالوم و آثار ادبی-روانشناختی او به جامعه فارسی‌زبان، برجسته‌ترین کارِ سپیده حبیب، به عنوان مترجم، بوده است.

سپیده حبیب، مترجم و روانپزشک، در یازدهم بهمن ماه 1349 در تهران به دنیا آمد. انتخاب و تدبیر پدر و مادرش این بود که سپیده حبیب برای تحصیل به مدرسه "فرهاد" برود. مدرسه‌ای با مدیریتِ توران میرهادی، مادر آموزش و پرورشِ مدرن ایران، که شیوه‌ی آموزشی‌اش بر کتابخوانی و تفکر علمی تاکید داشت. حبیب بنا به تأثیر از خانواده و تعلیم و پرورش در چنین مدرسه‌ای، به کتاب و مطالعه گرایش پیدا کرد. خواندن و صحبت کردن درباره ادبیات کلاسیک ایران و جهان یکی از تأثیراتِ ماندگار مدرسه "فرهاد" بود. بعد از منحل شدن این مدرسه، او برای تحصیل در مقطع متوسطه و در رشته‌ی علوم تجربی به دبیرستان "هدف" رفت.

سپیده حبیب در سال 1368 در رشته‌ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران پذیرفته شد. هفت سال بعد، از پایان‌نامه‌ی دکترای عمومی‌اش با عنوان «بررسی روانشناختی بازی‌ها در کودکان پیش‌دبستانی تهران» دفاع کرد و فارغ‌التحصیل شد. از آنجا که، از همان ترم‌های نخستِ دانشجویی، علاقه‌ی سپیده حبیب به روانپزشکی به وجود آمده بود؛ برای دکترای تخصصی رشته‌ی راونپزشکیِ دانشگاه علوم پزشکی ایران را انتخاب کرد. در طول این مدت، حبیب در زمینه‌ی کاری و تحصیلی‌اش چندین مقاله نوشت و سرانجام در سال 1381 تخصصش را گرفت. او پس از فارغ‌التحصیلی، به عنوان روانپزشک به طبابت و پژوهش در زمینه‌ی تخصصی‌‌اش مشغول شد، که همچنان ادامه دارد.

با این حال، سپیده حبیب فعالیت در زمینه‌ی روانپزشکی را محدود به طبابت و نوشتن مقاله ندانسته و به سمتِ ترجمه‌ی آثار روانشناختی رفته است. در این میان، معرفیِ دکتر اروین دیوید یالوم و آثار ادبی-روانشناختی او به جامعه فارسی‌زبان، برجسته‌ترین کارِ سپیده حبیب، به عنوان مترجم، بوده است. آشناییِ حبیب با آثار یالوم به زمانی بازمی‌گردد که به تازگی از رشته‌ی روانپزشکی فارغ‌التحصیل شده بود و خواهرش با اصرار و هیجان او را به خواندن کتابِ زبان اصلیِ «وقتی نیچه گریست» تشویق می‌کند. سپیده حبیب بدون آنکه شناختی از نویسنده داشته باشد، شروع به خواندن کتاب می‌کند و خیلی زود متوجه اشتراکاتی میان تفکر و نگاه نویسنده و خودش می‌شود. نگاهی که فلسفه و ادبیات را با روانشناسی تلفیق کرده بود. با کاوشی مختصر پی می‌برد که نویسنده یک روانپزشک است و با شیوه‌ی داستانی و فلسفی، مفاهیم روانشناسی را به روی کاغذ می‌آورد. سپیده حبیب به تدریج شروع به خواندنِ آثار دیالوم می‌کند و درباره فلسفه اگزیستانسیالیسم نیز به مطالعه دست میزند.

سپیده حبیب، با کسبِ مجوز از اروین دیالوم، در سال 1385 کتاب «وقتی نیچه گریست» را به فارسی برمی‌گرداند و کتاب توسط نشر کاروان به چاپ می‌رسد. با استقبالی که از این ترجمه می‌شود و نیز علاقه‌ی شخصیِ حبیب به یالوم، این مترجم به برگرداندنِ دیگر آثار این روانشناسِ نویسنده، به زبان فارسی همت می‌گمارد. سپیده حبیب در طی سیزده سال، نُه کتاب دیگر در زمینه‌ی روانشناسی و فلسفه ترجمه می‌کند، که اغلب آنها یا اثرِ اروین یالوم است و یا درباره‌ی او است. به این ترتیب، حبیب با ترجمه‌ی «هنر درمان» (1389)، «روان‌درمانی اگزیستانسیال» (1390)، «درمان شوپنهاور» (1392)، «مامان و معنای زندگی» (1392) و ... در شناخت دکتر اروین دیالوم، نقش پررنگی داشته است.

ترجمه‌های سپیده حبیب، به تأسی از اروین دیالوم، روان و قابل فهم و به دور از واژگان تخصصیِ روانشناسی است. در واقع، هدف دیالوم از قصه‌سازی و داستان‌سرایی برای انتقال مفاهیم و مباحث روانشناسی، این بوده تا با زبانی ساده و روشن درباره مسائلی چون مرگ، اضطراب، هدفِ زندگی، شناخت انسان و دیگر مفاهیمِ ابدی-ازلیِ بشر، بنویسد و همچنین نوشته‌هایش از یک‌سو برای متخصصان و کارشناسان و از سوی دیگر برای عموم مردم، مفید و قابل فهم باشد. کتاب‌هایی بدونِ واژگان تخصصی، تا هم برای درمانگر‌ها قابل استفاده باشد و هم برای افراد عادی راهنمایی باشد از وضعیتی که به آن دچار‌اند. سپیده حبیب نیز با درکِ این هدف و گرفتنِ روحِ کلی اثر، در این جهت تلاش کرده است.

سپیده حبیب در کنار طبابت و مترجمی، هر از گاهی در نشریاتی چون «اطلاعات حکمت و معرفت»، روزنامه‌ی «اعتماد» و «اطلاعات»، قلم زده و مقاله به چاپ رسانده است.