شهیندخت خوارزمی

شهیندخت خوارزمی، مترجم ، نویسنده، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و تحلیل‌گر اجتماعی، متولد پنجم تیر ماه 1327 در منطقه‌ی خَبر، از توابع شهرستان بافتِ کرمان، است.

شهیندخت خوارزمی، مترجم، نویسنده، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و تحلیل‌گر اجتماعی و ارتباطات، متولد پنجم تیر ماه 1327 در منطقه‌ی خَبر، از توابع شهرستان بافتِ کرمان، است. خوارزمی خردسالی را در بافت گذراند و سپس خانوادگی به سیرجان نقل مکان کردند. شهیندخت خوارزمی سال‌های تحصیل را در همین شهر گذراند و پس از اخذ مدرک دیپلم ادبی، در سال 1344 وارد دانشگاه می‌شود. او در این سال در رشته‌ی پزشکی دانشگاه پهلوی (دانشگاه شیراز) پذیرفته می‌شود. اما در همان ترم‌های نخستین دانشگاه، به دلیل ترس از جسد و درس کالبدشناسی از پزشکی انصراف می‌دهد. خوارزمی ابتدا رشته‌ی ریاضی را جایگزین می‌کند، اما باز به رشته فیزیک و دوباره به زبان انگلیسی تغییر رشته می‌دهد. تا این‌که، شهیندخت خوارزمی سرانجام رشته‌ی دلخواهش را پیدا می‌کند؛ رشته‌ی روانشناسی. خوارزمی در سال 1348 با مدرک لیسانس از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود و سپس در مدرسه‌ی وابسته به دانشگاه پهلوی، به کار مشغول می‌شود. یک سال بعد، برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع فوق لیسانس، به آمریکا مهاجرت می‌کند و در عرض یک سال، از دانشگاه ایندیانا و در رشته‌ی روانشناسی تربیتی، مدرک فوق لیسانسش را می‌گیرد.

شهیندخت خوارزمی پس از بازگشت به ایران، به عنوان سرپرست دانش‌آموزان در همان مدرسه‌ی وابسته به دانشگاه کار می‌کند. چندی بعد برای تدریس و سرپرستیِ گروه علوم تربیتی در دانشگاه اصفهان، به این شهر نقل مکان می‌کند. شهیندخت خوارزمی با اینکه یک سال بعد، از تدریس در دانشگاه اصفهان انصراف می‌دهد، اما تدریس یکی از شغل‌های اصلی او می‌شود. با انصراف از تدریس، برای همکاری با کمیته‌ی فرهنگی- اجتماعی رادیو و تلویزیون، به تهران مهاجرت می‌کند. فعالیت در این کمیته، به او این فرصت را می‌دهد تا برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه ایندیانا، از سوی رادیو و تلویزیون بورسیه‌ی تحصیلی بگیرد. به این ترتیب، خوارزمی دوباره عازم امریکا می‌شود. او طی اقامت و تحصیل در دانشگاه ایندیانا، در رشته‌های روانشناسی و ارتباطات و روش تحقیق، در مقطع دکتری به مطالعه و پژوهش پرداخت و با دریافت مدرک تحصیلی به ایران بازگشت. خوارزمی، در بازگشت دوباره به ایران، همزمان در کمیته‌ی فرهنگی-اجتماعی رادیو و تلویزیون مشغول می‌شود و برای تشکیل گروه علوم تربیتی در دانشگاه باهنر کرمان تلاش می‌کند. و پس از تشکیل این گروه، از جمله اساتید این دانشگاه می‌شود. البته فعالیت‌ شهیندخت خوارزمی در حوزه‌ی تدریس دانشگاهی به دانشگاه باهنر محدود نمی‌ماند؛ او تا به حال در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مختلفی، در علوم و حوزه‌هایی چون روانشناسی، ارتباطات و اطلاعات، جامعه‌شناسی، آمار، روش تحقیق، تکنولوژی و ... تدریس کرده است. و در کنار تدریس، مقالات و آثار پژوهشی بسیاری به چاپ رسانده است، به طوری‌که شهیندخت خوارزمی، از جمله‌ی تحلیل‌گران و نظریه‌پردازانِ برجسته در حوزه‌ی ارتباطات و اطلاعات، در ایران شناخته شده است.

تدریس تنها کارِ شهیندخت خوارزمی نیست. پس از انقلاب، او به مدت نُه سال مشاور رئیس اتاق بازرگانی بود و همچنین از سال 58 سرپرستی مرکز بررسی‌های صنایع و معادن ایران را برعهده داشت. خوارزمی در این زمینه با برخی از شرکت‌های صنعتی -همچون شرکت بوتان، شرکت ملی فولاد ایران، سایپا- و برخی سازمان‌ها و انجمن‌های مطالعاتی همکاری کرد و موفقیت‌هایی به دست آورد. کارهای او در این زمینه مشاوره و مدیریتِ منابع انسانی و نیز پژوهش و تحلیل‌هایی در زمینه‌ی اطلاعات و ارتباطات بوده است.

خوارزمی در طی سال‌های 1372 تا 1376 به عنوان مشاور وزیر صنایع در امور دولتی و اجرایی همکاری داشته است. همچنین طی دهه‌های بعدی در سمت‌ها و عنوان‌های مختلف از او برای همکاری دعوت شد؛ از آن جمله می‌توان به: نایب رئیسی انجمنِ ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، مشاور سازمان‌های صنعتی همچون ایران خودرو، عضویت در شورای عالیِ دانشنامه‌ی کاشان، عضویت در انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی، انجمن آینده‌نگری جهان، بنیان‌گذاری باشگاه آینده و ایده‌پردازی و مدیریت نشست‌های تخصصی مرکز تحقیقات استراتژیک به منظور شناسایی علل توسعه‌نیافتگی ایران، اشاره کرد.

شهیندخت خوارزمی، طی سال‌ها تدریس و فعالیت اجرایی، با شناختی که از وضعیت جامعه‌ی ایران و دانشگاهی به دست می‌آورد، تصمیم می‌گیرد تا در زمینه‌ی ترجمه و تالیف نیز آثار و پژوهش‌های درخور و متناسبی را برای مخاطبانِ اهل مطالعه و فارسی‌زبان ارائه دهد.

نخستین ترجمه‌ی او کتاب «موج سوم» اثر الوین تافلر است که در سال 1359 منتشر می‌شود. ترجمه‌ی این کتاب در سال‌های نخستین انقلاب جمهوری اسلامی توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. به طوری‌که تا دهه‌های بعدی و به ویژه دهه‌ی هفتاد بخش عظیمی از تحلیل‌های جامعه‌شناختی حول نظریاتِ این کتاب می‌چرخید. خوارزمی در سال‌های بعد به سراغ ترجمه‌ی دیگر آثارِ الوین تافلر می‌رود: «جابجایی در قدرت» (1369) و «جنگ و ضد جنگ» (1373)، که این آثار نیز با فضای انقلابی و جنگی آن دوران همخوان بود. در واقع، معرفی و شهرت الوین تافلر - نویسنده و آینده‌پژوهی که درباره‌ی عصر مدرن، اطلاعات و تکنولوژی نوشته است - در ایران با نام شهیندخت خوارزمی به عنوان مترجم، گره خورده است.

علاوه بر ترجمه، خوارزمی تاکنون چهار عنوان کتاب به دستگاه چاپ و انتشار داده است، که از میان آن‌ها می‌توان کتاب «کیفیت زندگی و شاخص خوشبختی» را نام برد.

موفقیت‌ها، اقدامات اجرایی و پژوهشی، ترجمه‌ و تالیفاتِ شهیندخت خوارزمی، در حوزه‌های مختلف و به ویژه اطلاعات و فناوری، سبب شد تا در سال 1388 عنوان استاد برتر منابع انسانی را از آنِ خود کند. و یک سال بعد نیز، لقبِ استاد پیشگام در روابط عمومی الکترونیک در چهارمین همایشِ روابط عمومی الکترونیک به او تعلق گیرد و نیز تمبر یادبودی به پاس زحمات او در طی چهل سال پژوهش و فعالیت اجرایی، به چاپ رسید. و او نخستین زن ایرانی بود که به نامش تمبر یادبود چاپ شد.