شکوه قاسم نیا
شکوه قاسم نیا
به کوشش: عاطفه صابونی
شکوه قاسم‌نیا (با نام حقیقی فاطمه همدانی)، شاعر و نویسنده‌ی کودک و نوجوان، در اولین روز تیر ماه 1334 در تهران به دنیا آمد. شکوه قاسم‌نیا تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌ی اول را در «دبستانِ ایران» و «دبیرستان ایران» در محله‌ی مختاری گذراند. با نقل مکان از این محله به خانه‌ای بزرگ در خیابانِ رشتِ تهران، قاسم‌نیا در مدرسه‌ی خوارزمی ثبت نام می‌کند. مدرسه‌ای که فقط دارای دو رشته‌ی ریاضی و طبیعی (تجربی) بود. با اینکه شکوه نوجوان به رشته‌ی ادبی (علوم انسانی) علاقه داشت، به اجبار رشته‌ی ریاضی را انتخاب کرد و سه سال بعد دیپلم ریاضی گرفت. اما ورود او به دانشگاه، بازگشتی بود به زمینه‌ی علوم انسانی و این بار به تحصیل در رشته‌ی علوم سیاسی در دانشگاه ملی (شهید بهشتی کنونی) پرداخت. شکوه قاسم‌نیا در سال 1358 و چندی قبل از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، فارغ‌التحصیل شد و به تدریج به سمتِ کارِ موردعلاقه‌اش کشیده شد.
شکوه قاسم‌نیا در همان سال 1358، به صورت خودجوش در یک طبقه‌ی خانه‌ی پدری‌اش، مهدکودکی کوچک و خصوصی به نام مهدکودکِ «عمه‌جون» با تعداد محدودی نوآموز به راه انداخت. قاسم‌نیا نه تنها در برقراری ارتباط با کودکان خوب عمل می‌کرد و کارش را جدی می‌گرفت، بلکه استعداد شگفتی در امور خلاقانه و آموزش کودکان داشت. او که می‌دانست شعر و داستان دو رکن اساسی در تربیت کودکان است، هر از گاهی شعر می‌سرود و داستان می‌نوشت. چند ماهی پس از تاسیس این مهدکودک، شکوه قاسم‌نیا برای ارتقای کارش در نخستین سمینار «ادبیات کودک» در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شرکت کرد. در این سمینار بود که با نویسندگانی چون مصطفی رحماندوست و نیکخواه آزاد آشنا شد و باب گفتگو با این فعالانِ حوزه‌ی ادبیات کودک باز شد.
مدتی بعد، قاسم‌نیا به خاطر شعرهایی که در این چند ماه سروده بود، به همکاری با مجله‌ی «کیهان بچه‌ها» پرداخت و چیزی نگذشت که سردبیریِ صفحه‌ی شعرِ این مجله بر عهده‌ی او قرار گرفت. حضورِ شکوه قاسم‌نیا در مجله‌ی کیهان بچه‌ها سبب آشناییِ او با همسرش، احمد غلامی – نویسنده، روزنامه‌‌نگار و سردبیریِ فعلیِ روزنامه‌ی شرق- شد که حاصل آن تولد دو دختر بوده است.
قاسم‌نیا با افزایش مشغله و وظایفش در مجله و نویسندگی، به ناچار مهدکودک خصوصی‌اش را تعطیل کرد و به جای آن دست به کارهای جدیدی زد. راه‌اندازی صفحات «ضمیمه‌ی شاپرک» به مجله‌ی کیهان بچه‌ها، که ویژه‌ی گروه سنی خردسال بود، یکی از این کارها است. همچنین در همین سال‌ها بود که قاسم‌نیا نخستین کتاب‌های خود را منتشر کرد. «روباهِ مرغ ندیده» عنوان نخستین کتابِ داستان او برای کودکان بود که در سال 1365 به چاپ رسید. یک سال بعد، مجموعه اشعار کودکانه‌ی «مثل یک گل کوچک»، نیز به دست مخاطبانِ خردسال رسید. تجربه و استعدادِ شکوه قاسم‌نیا در زمینه‌ی ادبیات کودک، او را به سمت تاسیس انتشاراتِ «نهاد هنر و ادبیات» کشاند و در سال 1369 مجله‌ی «گلک» -ویژه‌ی خردسالان- را راه‌اندازی کرد و سردبیری آن را برعهده گرفت. طی سالیان بعدی نیز بارها سردبیری مجلات گوناگونی چون «کیهان بچه‌ها»، «شاپرک»، «رشد کودک»، «آفتابگردن» و ... را پذیرفت. فعالیت‌های قاسم‌نیا در زمینه‌ی داستان و شعر کودک به همین جا ختم نمی‌شود. سرودن اشعارِ تیتراژ و ترانه‌های برنامه‌های تلویزیونی‌ای چون «محل بهداشت»، «گنجشکک اشی مشی»، «علی کوچولو»، «عمو پورنگ» و چند فیلم سینمایی کودک، از کارهای ماندگارِ شکوه قاسم‌نیا است.
شکوه قاسم‌نیا، در کنار همکاری با نشریات مختلف، به سرودن شعر و نوشتن داستان‌های کودک و نوجوان به طور مستقل و در قالب کتاب، نیز مشغول بوده است. به ویژه پس از تولد دو دخترش بیشترِ وقتش را به کار بر روی آثار مستقلش صرف کرده و در این زمینه تاکنون نزدیک به دویست اثر منتشر کرده است. «قصه‌های شیرین هزار و یک شب»، «مجموعه قصه‌های شیرین کودکانه»، «نخودی‌ها»، «بازی، بازی، بازی»، مجموعه چند جلدی «جورواجورها»، «خاله سوسکه و آقا موشه (سه جلدی)»، مجموعه‌ی پنج جلدی «حسنی»، «دست کوچولو پا کوچولو»، «اتل متل این گُلمه، عشق منه، خوشگلمه» و دو مجموعه‌ی «لب خندون» و «الو الو عمو سلام» که با همکاری داریوش فرضیایی، امیرمحمد متقیان و مسلم آقاجان‌زاده منتشر کرده است، از جمله کتاب‌های پرطرفداری است که از قاسم‌نیا تاکنون به چاپ و انتشار رسیده است. در این میان، شکوه قاسم‌نیا بارها و بارها به خاطر آثار داستانی و اشعار خود در جشنواره‌ها و جایزه‌های ادبی داخلی و خارجی برگزیده شده و مورد تقدیر قرار گرفته است. دریافت لوح زرین از دومین جشنواره‌ی کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری در سال 1369 و نیز کتاب برگزیده‌ی هشتمین دوره‌ی کتاب سال وزارت ارشاد برای کتاب «گلک چه مهربان است»، دریافت جایزه‌ی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1381 و دریافت دیپلم افتخار از یازدهمین جشنواره‌ی کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری برای کتاب داستان «هلی فسقلی در سرزمین غول‌ها»، دریافت دیپلم افتخار از بینال تصویرگران فرانسه برای کتاب «بقچه گلی» و دریافت دیپلم افتخار از دوره‌های جشنواره‌ی کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری در سال‌های مختلف برای کتاب‌های «قطار، قطار مورچه»، «سفید سیاه راه راه»، «کلاغه به خنده افتاد»، «قصه‌ای به شیرینی عسل»، «بقچه گلی» و ... از جمله افتخاراتی است که به شکوه قاسم‌نیا تعلق گرفته است.
آثار شکوه قاسم‌نیا بیش از هر چیزی به خاطر زبان شیرین و کودکانه‌شان و نیز سادگیِ موضوعات و شخصیت‌هایی که دارند، در خاطره‌ها مانده است. اگرچه ریتم و آهنگِ ساده و آشنای شعرهایش بی‌تاثیر نبوده است. اینکه شاعر با کمترین و روزمره‌ترین کلماتی که کودکان استفاده می‌کنند، بتواند احساسات و دنیای کودکی را ترسیم کند، استعداد و خلاقیتی است که قاسم‌نیا دارد؛ دنیایی که نه‌تنها کودکان با آن ارتباط برقرار می‌کنند، بلکه بزرگترها و پدر و مادرها نیز خودشان را به چنین دنیایی می‌سپارند. از بَر خواندنِ بسیاری از شعرهای کودکانه‌ی قاسم‌نیا توسط نسل‌های مختلف، نشانی از این فراگیری و نزدیکی است. همچنان‌که استفاده از اشعارِ این شاعر در کتاب‌های درسی نیز نشان از جنبه‌ی آموزشی و تربیتیِ آنها است.
استقبال از آثار او سبب شده تا بسیاری از سروده‌های شکوه قاسم‌نیا توسط خوانندگان ترانه‌های کودکانه، خوانده و دکلمه شود. نوارها و دی‌وی‌دی‌های این کارها طرفداران بسیاری چه در میان کودکان و چه بزرگسالان داشته است. این آثار بیشتر توسط کانون پرورش فکری کودک و نوجوان و نیز انتشارات سروش تدوین و منتشر شده است.
آثار:
کاش یکی قصه‌اش را می‌گفت (رمان نوجوان)- محراب قلم
مجموعه فسقلی‌ها- نوشته‌ی تونی کراس- بازآفرینی شکوه قاسم‌نیا- قدیانی
مجموعه دنیای داداشی‌ها (شش جلدی)- قدیانی
64 قصه برای کودکان- قدیانی
مجموعه‌ی بود و بود و بود- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
قصه عمو نوروز و خاله نوبهار- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
مجموعه قصه‌های کوچک برای بچه‌های کوچک- قدیانی
قصه‌ای به شیرینی عسل- سروش
لطیفه‌های کودکانه- پیدایش
شعر و نقاشی برای سه ساله‌ها- پیدایش
حشرات (همراه با شعر)- قدیانی
من که از گل بهترم لگن دارم- قدیانی
هزار و یک شب- پیدایش
مجموعه‌ی تاتی کوچولوها- قدیانی
از فاطمه به فاطمه (س)- قدیانی
کوتی کوتوله، غول خاله- شهر قلم
کوتی کوتوله، نقشه خاله- شهر قلم
کوتی کوتوله، خانه خاله- شهر قلم
کوتی کوتوله، آش خاله- شهر قلم
کوتی کوتوله، همسایه خاله- شهر قلم
من بلدم حموم کنم- قدیانی
من که تاج هر سرم لگن دارم- قدیانی
کی می‌تواند مرا بخنداند- پیدایش
گاوی که زبان آدم بلد شد- علمی و فرهنگی
گل کوچولوی خجالتی- شهر قلم
خاله لک لک و نون قندی- شهر قلم
غول عینکی- شهر قلم
بادکنک آبی- شهر قلم
سوسک سیاه خوشبخت- شهر قلم-
شش خط بازیگوش- شهر قلم
قوطی کبریت خالی- شهر قلم
لی لی لی لی عروسی- شهر قلم
درخت سیاه- علمی و فرهنگی
حسنی تو شهر قصه- پیدایش
حسنی یکی یه دونه- پیدایش
حسنی می‌خواست بازی کنه- پیدایش
حسنی کلاس چنده- پیدایش
چکه خوشبخت- علمی و فرهنگی
مجموعه ماجراهای الاغک- فرزین
مجموعه شهر آدم کوچولوها- راجر هارگیوز- ترجمه غلامرضا فهرستی- ویراستار شکوه قاسم‌نیا- قدیانی
مامان میخوام ورزش کنم- قدیانی
مامان میخوام بخوابم- قدیانی
مامان بیا جیش دارم- قدیانی
کتاب بازی در حمام (هشت جلدی)- قدیانی
لالایی‌های کودکانه- با فرزندان
مامانی لالا- سروش
یک بوس محکم- قدیانی
مجموعه‌ی غاز کوچولو - بازآفرینی شکوه قاسم‌نیا- با فرزندان
دلم یه گنجشک داره- چکه
شعرهای شیرین برای بچه‌ها- قدیانی
شب به شب دیکته‌ی شب- افق
تختخواب (زی زی لی)- شهر قلم
توپ بازی (زی زی لی)- شهر قلم
شال و کلاه (زی زی لی)- شهر قلم
سرویس زرافه‌ها (زی زی لی)- شهر قلم
کلاه پر سر و صدا (زی زی لی)- شهر قلم
قرمز خال خالی (زی زی لی)- شهر قلم
خواب پیچ پیچی (زی زی لی)- شهر قلم
آش، بی‌آش (زی زی لی)- شهر قلم
اتل متل این گُلمه، عشق منه، خوشگلمه- قدیانی
نخودی‌ها- قدیانی
خودم می‌خوانم (42 جلدی)- افق
لالایی‌های کودکانه- بافرزندان
به خاطر کلاغه- نشر شهر
دلم یه گنجشک داره- شهر قلم
تموم دنیا لالا- امیرکبیر
بوس خیس (شعر و شکر)- پیدایش
مجموعه چرا نمی‌خندی- پیدایش
هلی فسقلی در سرزمین غول‌ها- پیدایش
بزی که بود بزی که نبود- پیدایش
گاو پیشانی سفید- پیدایش
دامن چین چینی- امیرکبیر
قصه‌های الکی پلکی (سه جلدی)- پیدایش
الاغه با تو قهرم- نشر شهر
لالا لالا گل شب بو- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
دست کوچولو پا کوچولو- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
کلاغه به خنده افتاد- زیتون
رنگ آمیزی‌های شازده کوچولو- پیدایش
خداجون از تو ممنون- شهر قلم
مجموعه‌ی شعرهای شیرین برای بچه‌ها- قدیانی
هاجستم و واجستم- پیدایش
میوه‌ها جورواجورند- پیدایش
ماشین‌ها جورواجورند- پیدایش
غذاها جورواجورند- پیدایش
خانه‌ه جورواجورند- پیدایش
بچه‌ها جورواجورند- پیدایش
بازی‌ها جورواجورند- پیدایش
ترانه‌های ساعت نه- نشر شهر
بهترین افسانه‌ها برای بهترین بچه‌ها- پیدایش
مجموعه ترانه‌های حسنی- پیدایش
مجموعه ماجراهای نخودی- پیدایش
قل و قل و قل، قلقلی- پیدایش
مجموعه قصه‌های شیرین هزار و یک شب- پیدایش
قصه‌های شیرین کودکانه- پیدایش
مجموعه شعر و نقاشی (گروه سنی مختلف)- پیدایش
س اول سه‌چرخه‌ست (مجموعه بخوان و رنگ کن)- پیدایش
دویدم و رسیدم (مجموعه بخوان و رنگ کن) - پیدایش
تپل مپل دو تا خرس (مجموعه بخوان و رنگ کن) - پیدایش
جهت دریافت اطلاعات برای کل آثار شکوه قاسم نیا به این لینک مراجعه بفرمایید.