مصطفی مستور
به قلم: سید محمدرضا مسعودی علوی
«مصطفی مستور»، داستان‌نویس، محقق و مترجم اهوازی سال 1343 دیده به جهان گشود. در سال ۱۳۶۷ مدرک مهندسی عمران خود را از دانشگاه شهید چمران اهواز اخذ نمود و موفق به کسب مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی از همان دانشگاه گردید. او در حال حاضر در تهران سکونت می‌کند. شاید بتوان جرقه‌های آغاز شهرت ادبی وی را در سال 1369 یافت؛ سالی که نخستین مجموعه داستانی او با نام «دو چشمخانه خیس» در مجله کیان منتشر گردید. اولین کتاب مستور با نام «عشق روی پیاده‌رو»، سال 1377 شامل بر ۱۲ داستان کوتاه منتشر گردید.
- بررسی آثار
مصطفی مستور در زمره ده نگارنده ممتاز نخست پس از انقلاب اسلامی ایران است. وی بعد از چاپ و نشر مجموعه داستان «عشق روی پیاده‌رو» در سال ۱۳۷۷ و نیز رمان «روی ماه خداوند را ببوس» در سال ۱۳۷۹ مورد توجه و عنایت ویژه مخاطبان از هر طیف و سلیقه‌ای واقع شد. شمار زیادی از کتاب‌های ادبی به مقوله مذهب و معنویت پرداخته‌اند و مستور نیز در غالب کتاب‌هایی که به رشته تحریر در می‌آورد به مسائل مذهبی و معنویات پرداخته است. از دیگر سو اشراف وی به ادب داستانی، و نیز تسلطش به فلسفه دین و آگاهی به فلسفه مذهب و سلایق مخاطبین، از نوشته‌های وی کتاب‌هایی ممتاز و متمایز خلق کرده است. این نگارنده خوش ذوق به درک بسیار مناسبی از علم سینما دست یافته که همین مقوله در نوع روایت و میزان کشش آثار وی بسیار موثر افتاده است. آن چیزی که در این بین می‌تواند به عنوان امضای محتوایی آثار مستور مطرح شود آن است که همواره در خاتمه آثار این نگارنده، ذهن مخاطب ناخواسته به اندیشه در باب خدا، درک از خویشتن ، فهم غم و مصیبت در حیات، مرگ و غایت دنیا اشتغال می‌یابد.
- جوایز
برگزیده بهترین رمان سال‌های ۷۹ و ۸۰ جشنواره قلم زرین برای رمان روی ماه خداوند را ببوس
برگزیده بهترین رمان سال ۱۳۸۲ جایزه ادبی اصفهان برای رمان استخوان خوک و دست‌های جذامی
برنده لوح تقدیر از نخستین مسابقه داستان‌نویسی صادق هدایت
- معرفی آثار
آثار مستور را می‌توان در 4 بخش داستانی، پژوهش، ترجمه و نمایش‌نامه به شرح زیر دسته‌بندی نمود:
داستان
- روی ماه خداوند را ببوس (رمان)
این اثر با موضوع قراردادن انسانی که قبلا مذهبی بوده و اکنون در خدایی خداوند تردید نموده به تشریح و تبیین محورهایی نظیر تقدیر و خواست الهی، مرگ و عشق پرداخته است. اثر پیش‌رو روایت‌گر ماجرای زندگی مردی است که در حقیقت به دنبال مفهوم واقعی از حیات انسانی است. به هم پیوستگی سه معنای مرگ، عشق و ایمان و جدال فکری - احساسی انسان‌های داستان با این سه واژه، خالق محیط داستانی ویژه‌ای گردیده که آن را روایتی عامه‌پسند و در زمره آثار روشنفکرانه واقع ساخته است.
- چند روایت معتبر (مجموعه داستان)
این کتاب دومین مجموعه داستان نگارنده است که در بردارنده 7 عنوان داستانی مختصر با محوریت عشق، زندگی، مرگ و اندوه است. داستان‌ها در بستری از شرایط بی‌ثبات و با شخصیت‌هایی که انگاری توان زندگی را از دست داده‌اند روایت شده است. رویارویی افراد این اثر با وقایع سخت زندگی، هرچند در بیشتر موارد با عدم موفقیت و دشواری توام است، اما در خاتمه هر روایت پرتوی امیدی از خوشی نمایان می‌گردد.
- استخوان خوک و دست‌های جذامی (رمان)
این اثر با 25 بار تجدید چاپ، جز پرفروش‌ترین آثار مصطفی مستور به شمار می‌رود. کتاب روایت‌گر زندگی چند خانواده است که در برجی مسکونی ساکن شده‌اند. خانواده‌هایی که به هیچ عنوان در یک سطح فرهنگی قرار ندارند و هر یک به نوبه خود با مسائلی در گیر هستند. این شخصیت‌ها، با وجود همسایگی هیچ شناخت و آگاهی از هم ندارند و فقط مکانی که ممکن است با یکدیگر ملاقات کنند در طول عبور و مرور با آسانسور است. شاید بتوان این اثر را راوی تنهایی روز افزون بشر و دورافتادگی انسان از دیگر انسان‌ها در جامعه معاصر دانست.
عنوان اثر برگرفته از این سخن مولای متقیان امام علی(ع) است که در توصیف ارزش دنیا چنین فرمودند: « به خدا سوگند که دنیای شما در نزد من پست تر و حقیرتر است از استخوانِ خوکی در دستِ جذامی.» این عبارت در قسمتی از اثر حاضر طرح می‌گردد که نوذر و نوچه‌هایش پیرمردی ثروتمند را تنها با نیت دستیابی به اموالش می‌کشند...
- حکایت عشقی بی‌قاف، بی‌شین، بی‌نقطه (مجموعه داستان)
- عشق روی پیاده‌رو (مجموعه داستان)
- من دانای کل هستم (مجموعه داستان)
- من گنجشک نیستم (رمان)
این کتاب ماجرای حوادثی است که به شکل روزمره در زندگی مردی به وقوع می‌پیوندد. شخصیتی که در طبقه 9 و واحد 902 از یک تیمارستان زندگی می‌کند. حوادث از زبان این مرد نقل می‌شود؛ حوادثی که در پی مرگ همسرش، افسانه -حین وضع حمل- بر وی عارض می‌شود و او را روانه این مکان می‌گرداند.
اثر حاضر با ژانر و بستر واقع‌گرایانه‌ی مدرن در جست‌وجوی تبیین «نوعی وحشت و ترس و نگرانی و اضطراب شدید از مردن.از این فکر که ته این زندگی چیست؟» است.
- تهران در بعد از ظهر (مجموعه داستان)
این کتاب روایت‌گر 7 دسته از شخصیت‌هایی است که در گیر و دار زندگی پر التهاب پایتخت از نظرها دور ماندند. شیوه روایت کتاب به سبک دانای کل است؛ نگارنده در هیچ بخش از اثر حاضر بر خلاف تفکری که در اندیشه اغلب ایرانیان مستقر شده به شرح خوشی‌ها و آسایش ساکنین شمال تهران نپرداخته بلکه سعی در تبیین و موشکافی مصائب، بدبختی و رنج زندگی آن‌ها نموده است. علاوه بر شرح دردها و رنج‌هایی که هر گروه در آن نقاط اشتراکی دارند مستور امضای پایان کار خود را در هر داستان نوعی حالت روحی یکسان، یعنی گریه شخصیت‌ها در برابر این مصایب و دردها قرار داده است.
از ساعت سه و نه دقیقه بعد از ظهر ماجرای نخستین شخصیت‌ها که زن و مردی جوان در سعادت آباد تهران است آغاز می‌گردد و به ساعت پنج بعد از ظهر با تفسیر دو مرد در رستوران سورنتو پارک وی خاتمه می‌یابد.
- سه گزارش کوتاه درباره نوید و نگار (رمان)
رساله ای درباره نادر فارابی (رمان)
- بهترین شکل ممکن (مجموعه داستان)
پژوهش
ترجمه
- پاکت‌ها و چند داستان دیگر
نمایش‌نامه