عباس مخبر
- به قلم مریم عسگری
عباس مخبر نویسنده و مترجم نامآشنا و اسطوره‌شناس معاصر ایرانی است که ترجمه‌ی بیش از هشتاد عنوان کتاب را در زمینه‌های مختلف از ادبیات و علوم اجتماعی تا اسطوره‌شناسی در کارنامه دارد.
عباس مخبر نوزدهم تیرماه 1332 در شهر سیوند از توابع استان فارس دیده به جهان گشوده است. تحصیلات ابتدایی را در همان شهر می‌گذراند؛ از کودکی به ادبیات کهن علاقه‌مند بوده و در سالهای چهارم و پنجم ابتدایی شبها برای پدر شاهنامه می‌خوانده است. برای تحصیلات دانشگاهی نخست وارد دانشکده نفت می‌شود و تحصیل در رشته‌ی حسابداری نفت را آغاز میکند. مدتی بعد این رشته را رها میکند و در رشته‌ی فیزیک مشغول به تحصیل می‌شود، اما در این رشته نیز مانند قبلی ماندگار نمی‌شود و به سراغ جامعه‌شناسی میرود. جامعه‌شناسی را تا گرفتن مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه پهلوی ادامه می‌دهد، اما در آخر به تحصیل کارشناسی ارشد رشته‌ی زبانشناسی در دانشگاه تهران نیز می‌پردازد و در سال 1368 در این رشته فارق‌التحصیل می‌شود. وی دلیل گذارش از شاخه‌ای به شاخه‌ی دیگر را آرمانخواهی‌اش و تلاش در راستای پیشرفت و توسعه‌ی کشور عنوان میکند.
زمانی که در دانشگاه پهلوی سابق (شیراز) مشغول به تحصیل بوده، به سبب تسلطی که به زبان انگلیسی داشته، گهگاه مطلبی برای نشریات دانشگاه ترجمه می‌کرده است. اما در همان دوران، فعالیت‌های سیاسی‌اش در مخالفت با حکومت پهلوی، او را برای مدتی روانه‌ی زندان میکند. به سبب همین سابقه‌ی زندان و فعالیت‌های سیاسی دوره‌ی سربازی را به عنوان سرباز صفر در کرمان سپری میکند. در دوران سربازی کار بر روی نخستین ترجمه برای چاپ را به صورت رسمی آغاز میکند، هرچند نخستین ترجمه‌ی رسمی او هرگز به مرحله‌ی چاپ نمی‌رسد.
عباس مخبر مدتی را به تدریس در دانشگاه مکاتبه‌ای می‌پردازد اما پس از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها برای همکاری در مرکز نشر دانشگاهی دعوت می‌شود که به تازگی تأسیس شده بود، و با بازخوردهای مثبتی که از مخاطبان ترجمه‌هایش دریافت میکند این کار را به صورتی جدی‌تر ادامه می‌دهد. او در طول این سال‌ها موضوعات بسیار متفاوتی را برای ترجمه انتخاب کرده است. در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی علاوه بر ترجمه‌ی چندین عنوان کتاب، به پژوهش و تألیف کتاب نیز پرداخته است که کتاب «مبانی اسطوره‌شناسی» از مهم‌ترین کارهای او در این زمینه به شمار میرود.
مخبر این روزها علاوه بر پژوهش و ترجمه در حوزه‌های اسطوره‌شناسی، علوم اقتصادی، علوم اجتماعی، فلسفه و ادبیات، به پیشه‌ی عکاسی نیز مشغول است.
- بررسی آثار:
در میان آثار ترجمه شده از عباس مخبر عناوین مختلفی به چشم می‌خورد. به عقیده‌ی وی از یک سو احساس نیاز به ترجمه‌ی یک کار در جامعه و از سوی دیگر همسو بودن کتاب با نظر و عقیده‌ی مترجم زمینه‌ی انتخاب یک اثر را برای ترجمه فراهم میکند.
او چند ترجمه در زمینه‌ی نقد و نظریه‌های ادبی دارد. چند مورد از این کتاب‌ها منابعی درسی بوده‌اند که هنوز هم در برخی نقاط دنیا در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند.
مخبر پس از علاقه‌مند شدن به زمینه‌ی اسطوره‌شناسی، به ترجمه و پژوهش در این زمینه می‌پردازد که نتیجه‌ی آن چاپ و انتشار نزدیک به بیست جلد کتاب در قالب ترجمه و تألیف است. وی کار را با اسطوره‌های ایرانی آغاز میکند و پس از آن به سراغ اسطوره‌های بین‌النهرینی و ملل مختلف میرود. در کنار ترجمه‌ی این آثار مخبر به تدریس در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی نیز می‌پردازد. وی در اسطوره‌شناسی و اثر اسطوره در زندگی فردی و اجتماعی با جوزف کمبل هم عقیده است. به باور او اسطوره‌ها ریشه‌ی یکسانی دارند و تنها تحت تأثیر اقلیم‌های جغرافیایی و فرهنگ‌های مختلف رنگ و لعاب محلی به خود گرفته‌اند. او در کتاب «مبانی اسطوره‌شناسی» از رویکردهای فروید، یونگ، الیاده، استروس و کمبل بهره برده است و به بررسی رابطه‌ی اسطوره با هنر، علم و دین نیز پرداخته است.
مخبر در سالهای اخیر به صورت آزاد به تدریس مباحث اسطوره‌شناسی می‌پردازد. وی که این روزها به صورت حرفه‌ای عکاسی نیز میکند، حاصل کار خود را در دو نمایشگاه با عنوان‌های «در خاطره‌ی درخت» و «در خاطره‌ی آب» در تهران، اصفهان، شیراز و رشت به نمایش گذاشته است.
مجموعه آثار عباس مخبر را می‌توان به دو دسته‌ی ترجمه و تألیف دسته‌بندی کرد:
- ترجمه:
شکست شاهانه، ماروین زونیس، طرح نو؛
اخلاق زیست‌محیطی، لویی پویمان ( با همکاری مصطفی ملکیان، محسن ثلاثی، محمد قائد، مژده دقیقی، هادی غبرایی، منصوره شجاعی، و مهدی داودی)، نشر توسعه؛
نظریه اجتماعی مدرن، پارسونز تا هابرماس و یان کرایب، نشر آگه؛
توسعه یا چپاول (نقش دولت در تحول صنعتی)، پیتر اوانز (با همکاری عباس زندباف)، طرح نو؛
راز فال ورق: رمان فلسفی، یوستین گاردر، نشر مرکز؛
شکل‌گیری دولت مدرن، دیوید هلد، نشر آگه؛
معنای زندگی، تری ایگلتون، نشر آگه؛
وزن چیزها: فلسفه و زندگی خوب، جین کازز، نشر آگه؛
قبله عالم: ژئوپلیتیک ایران، گراهام فولر، نشر مرکز؛
پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی، تری ایگلتون، نشر مرکز؛
راهنمای نظریه ادبی معاصر، پیتر ویدوسون و رامان سلدن، طرح نو؛
اومانیسم، تونی دیویس، نشر مرکز؛
مدل‌های دمکراسی، دیوید هلد، روشنگران و مطالعات زنان؛
پرسش‌های زندگی، فرناندو سوتر، طرح نو؛
اتم‌های سکوت: شگفتی‌های تکامل کیهان، هوبرت ریوز، نشر مرکز؛
عصر سنت‌گریزی: مدیریت و سازمان در قرن بیست و یکم، چارلز هندی، تهران: طرح نو؛
روشنفکران ایران: روایت‌های یاس و امید، علی میرسپاسی، توسعه؛
دیگر پنیر نمی‌خواهم، ریچارد تمپلر، (با همکاری امین وکیل باشی)، نشر مرکز؛
تاریخ خط، آلبرتین گاور، (با همکاری کوروش صفوی)، نشر مرکز؛
نگاهی به فلسفه: سبک کردن بار سنگین فلسفه، دونالد پالمر، نشر مرکز؛
قدرت، کیت دودینگ، انتشارات آشیان؛
مغول‌ها، دیوید مورگان، نشر مرکز؛
نظریه فراغت، کریس روجک، نشر شهر تهران؛
قطره‌های معلق باران: شعرهای عاشقانه ژاپنی، کنت رکسروت (گردآورنده)، نشر مشکی؛
هانا آرنت و مارتین هایدگر، الزبیتا اتینگر، نشر مرکز؛
لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط، آنتونی آربلاستر، نشر مرکز؛
عمل نقد، کاترین بلزی، نشر قصه؛
یادگیری هشیار: نقدی بر نظام‌های آموزشی معاصر، آلن لانگر، نشر مرکز؛
مقدمه‌ای بر روان‌شناسی نقاشی کودکان، گلین توماس و آنجل سیلک، طرح نو؛
سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، طرح نو؛
شناخت کورش، رضا ضرغانی، نشر مرکز؛
راه و رسم زندگی بهتر، ریچارد تمپلار، آهنگ دیگر؛
درآمدی بر فهم جامعه مدرن: اشکال سیاسی و اقتصادی مدرنیته: دولت در جوامع سرمایه داری پیشرفته، آنتونی مک گرو، نشر آگه؛
فیلسوفان مرده، سایمون کریچلی، نشر مرکز؛
خوشه‌های صنعتی، رویکردی نوین در توسعه صنعتی، هوبرت اشمیتز، (با همکاری عباس زندباف)، طرح نو؛
حیوان قصه‌گو، جاناتان گاتشال، نشر مرکز؛
سرور دانای آسمان: اسطوره ایرانی، تونی آلن، چارلز فیلیپس و مایکل کریگان، ترابر؛
«جهان اسطوره‌ها: اسطوره‌های بین‌النهرینی، ایرانی، چینی، آزتکی و مایایی، اینکا»، کارل توب، آن بیرل، گری اورتون، هنریتا مک کال و وستاسرخوش کرتیس، نشر مرکز؛
قدرت اسطوره (گفتگو با بیل مویرز)، جوزف کمبل، نشر مرکز؛
تاریخ مختصر اسطوره، کارن آرمسترانگ، نشر مرکز؛
اسطوره‌های اینکا، گری اورتون، نشر مرکز؛
اسطوره‌های سلتی، میرانداجین گرین، نشر مرکز؛
اسطوره‌های هندی، آنالیبرا دالاپیکولا، نشر مرکز؛
اسطوره‌های ایرانی، وستا کرتیس، نشر مرکز؛
اسطوره‌های اسکاندیناوی، ریموندیان پیج، نشر مرکز؛
«جهان اسطوره‌ها ۱: اسطوره‌های یونانی، رومی، اسکاندیناوی، مصری، سلتی»، جورج هارت، لوسیلا برن، میرانداجین گرین، جین ف. گاردنر، نشر مرکز؛
«جهان اسطوره‌ها 2: اسطوره‌های بین‌النهرینی، ایرانی، چینی، آزتکی و مایایی، اینکا»، جورج هارت، لوسیلا برن، میرانداجین گرین، جین ف. گاردنر، نشر مرکز؛
اسطوره‌های چینی، آن بیرل، نشر مرکز؛
اسطوره‌های آزتکی و مایایی، کارل توب، نشر مرکز؛
اسطوره‌های موازی، جی. اف. بیرلین، نشر مرکز؛
اسطوره‌های مصری، جورج هارت، نشر مرکز؛
اسطوره‌های رومی، جین گاردنر، نشر مرکز؛
اسطوره‌های یونانی، لوسیلا برن، نشر مرکز؛
اسطوره‌های بین‌النهرینی، هنریتا مک کال، نشر مرکز؛
- تألیف و گردآوری:
مبانی اسطوره‌شناسی، نشر مرکز؛
زندگی ماجراجویی است جراتش را داشته باشید، گزینش، ترجمه و تدوین: عباس مخبر، نشر علم؛
زندگی یک آواز است، گردآوری، تدوین و ترجمه: عباس مخبر، رسش؛
امکان‌سنجی تهیه بودجه اقتصادی، عباس مخبر و فیروز توفیق، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهشها؛
نقش سازمان و مدیریت دولتی، عباس مخبر و منوچهر بازیار، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهشها؛
زمینه‌های نظری و توصیه‌های سازمان‌های بین‌المللی، عباس مخبر، علی اکبر شبیری نژاد، قاسم صالح خو، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهشها؛
به یاد دکتر علی‌محمد حق‌شناس، عباس مخبر و عنایت سمیعی، نشر آگه؛