درویش گنج‌بخش: گزیده کشف‌المحجوب

کتاب شریف کشف المحجوب پس از کتاب شرح تعرف اولین کتاب از مجموعه تصوف اسلامی ،فارسی و عربی است  که به زبان فارسی چاپ شده است.

کشف المحجوب ازمهم ترین منابع تصوف اسلامی واز کهن ترین متون صوفیانه فارسی است.آنچه درباره خرقه وخرقه پوشی، ملامت وملامتیان، جمعی از مشایخ قرن پنجم هجری، فرقه های مختلف صوفیه تا آن روزگار و اصول اعتقادی آنان، حقیقت معاملات وآداب طریقت دراین کتاب آمده است درزبان فارسی بی سابقه است و در زبان عربی هم منبعی که در این مباحث با آن برابری کند وجود ندارد.

مولف«ابوالحسن علی بن عثمان بن هجویری» می کوشد علاوه بر توضیح کیفیت ظاهر آداب و رفع بعضی از ابهامات و نیز بیان اختلافات ارباب مذاهب، پرده ای را از چهره حقیقت اصول عقاید و احوا و معاملات بردارد.

کشف المحجوب از آثار نیمه دوم قرن پنج است. دوره تاریخ بیهقی ،قابوسنامه ،سفرنامه ناصرخسروو... تاریخ بیهقی و حکایت آن حکایتی دیگر است .اما کشف المحجوب هم با دیگر کتب شباهتی ندارد چرا که نه آمیخته ای است از تجارب شخصی و آداب و عادات اجتماعی وهنجارهای همگانی و نه گزارشی صمیمانه از مشاهدات سیروسفر،حتی به تمامی شرح تجربیات روحانی  و یافته های خاطر مولف هم نیست.

کشف المحجوب متنی است با بسیاری از زیبایی های نثر آن روزگار و با شیوه ای گوناگون.

گونه گونی نثر کتاب که در بیشتر فصول وابواب آن آشکار است تابعی از تنوع موضوع در بخش های مختلف آن است.

نثر کتاب از برترین نمونه های نثر فارسی قرن های چهارم و پنجم است با همان شیوه ای که در زبان اهل ادب به نثر مرسل ساده شهرت یافته است.

بهترین تصحیح کشف المحجوب نسخه ای است که والنتین ژوکوفسکی به سال 1905 تصحیح کرد و درسال 1926 چاپ شد

در سالهای اخیر محمود عابدی تصحیح جدیدی از این متن ارایه کرده که بسیاری از نواقص و افتادگی های نسخه ژوکوفسکی را بر طرف کرده است.