از قدیمی ترین و نامدارترین آثار حماسی ادبیات دوران تمدن باستان که در منطقه بین النحرین  شکل گرفته می توان به افسانه گیل گمش اشاره کرد

کهن ترین متون موجود از این افسانه متعلق به میانه هزاره سوم پیش از میلاد مسیح بوده و به زبان سومری است. همچنین نسخه هایی از این حماسه تاریخی به زبان های آکدی، بابلی و آشوری موجود است

این افسانه که بر الواح 12 گانه حک شده اولین بار در سال 1870 میلادی توسط جورج اسمیت ترجمه و منتشر شده است.

بازگرداندن این اثر زیبا و تاریخی به زبان فارسی توسط احمد شاملو شاعر، نویسنده، روزنامه نگار، مترجم و فرهنگ نامه نویس ایرانی انجام شده است.

این ترجمه در سال 1390 در 315 صفحه و توسط انتشارات چشمه منتشر گشته است

حماسه گیل گمش که کهن ترین داستان بشر در مشرق زمین است داستان پهلوانی است با همین نام که یک سوم آن انسان و دو بخش دیگر آن خداست.

دراین داستان شاهد وقایع گوناگون شامل آفرینش پهلوانی دیگر با نام انکیدو، نبرد این دو گرد قوی باهمدیگر، شکست انکیدو و پذیرفته شدن انکیدو توسط گیل گمش به عنوان یار و برادر خویش می باشد

در ادامه این افسانه زیبا داستان هایی در رابطه با جنگاوری این دو پهلوان و نبر با بدی ها و زشتی هاست و در نهایت پس از مرگ انکیدو، گیل گمش به دنبال راز جاودانگی به نزد خدایان میرود

حماسه گیل گمش داستان آفرینش آدمیان، زمینی شدن آنها و نبرد با بدخویی و بدپنداریست و در نهایت نیاز انسان به جاودانگی را بیان می کند و پس از آن گویای این مطلب است که جاودانگی بهر آدمیان نبوده و مرگ هراس انگیز غایت هر زندگی است. و این همان موضوعی است که از ابتدای خلقت تا به امروز همواره ذهن انسان را به خود مشغول کرده است