سیر حکمت در اروپا: به همراه گفتار در روش راه بردن عقل نوشته رنه دکارت

محم دعلی فروغی، ادیب و سیاسمتدار شناخته‌ شده ایرانی در دورانی که به ترجمه رساله‌ ای از رنه دکارت فیلسوف فرانسوی قرن هفدهم با عنوان «گفتار در روش راه‌ بردن عقل» مشغول بوده است به این نکته مهم پی می‌برد که این رساله برای کسانی که از معارف اروپا آگاهی ندارند نمی‌تواند چندان بهره‌ ای را به همراه داشته باشد. برای رساندن بهره بیشتر به مخاطبان کتاب، وی مقدمه‌ ای بر آن اثر می‌افزاید و سیر حکمت در اروپا را از عهد باستان تا زمان دکارت را به اختصار در آن بیان می‌کند. بعد از چاپ این کتاب و استقبال گسترده کتابخوانان، فروغی تصمیم می‌گیرد سیر حکمت در اروپا را از دوران دکارت تا دوران نویسنده را نیز به این اثر سترگ اضافه کند. این کتاب را نخستین بیان دستگاه مند (سیستماتیک) و بسامان فلسفه غرب در ایران به شمار می‌آورند و با آنکه پس از نشر کتاب، آثار پرشماری در زمنیه فلسفه غرب به زبان فارسی ترجمه یا نوشته‌ شده است، این کتاب همچنان مقام خود را حفظ کرده است. مرحوم محمدعلی فروغی بهره‌ ای تمام از فرهنگ و ادب فارسی داشته است و این عنصر مهم خود ترجمه کتاب را به متنی بسیار استوار، سلیس و زیبا تبدیل کرده است. وی متد و متدلوژی اروپا را آموخته و با ادب و فرهنگ و حکمت آن دیار آشنایی نزدیک داشته است پس شناخت گسترده‌ای از حوزه مورد بررسی قرار گرفته در کتاب را دارد.

کتاب «سیر حکمت در اروپا» به منزله تاریخی در شرح فلسفه غرب، در کنار بسیاری از همتایانش مقام طراز اولی ندارد اما در برهوت کم‌دانشی روزگار فروغی این اثر همچون مرواریدی می‌درخشد و بر بسیاری از روشنفکران، ادیبان و جامعه باسواد زمان خود و حتی بعد از آن تاثیری غیرقابل انکار داشته است. نخستین مجلد این کتاب در سال 1310 ه.ش منتشر گردید اما فروغی الحاقات زیادی به این کتاب افزود و اثر را در سال 1317 ه.ش به تجدید چاپ رسانید.