اخلاق حقوق بشر

اخلاق حقوق بشر عنوان اثری به قلم آرش (احمد) نراقی، استادیار کالج مورین و از اعضای هیات مدیره سازمان خشونت ‌پرهیزی برای دموکراسی است. اثر پیش‌رو در قالب 9 مقاله تحلیلی که برخی از آن‌ها در بعضی مجلات علمی به چاپ رسیده است به بررسی مسائلی که غالبا در ارتباط با ابعاد اخلاقی مفهوم حقوق بشر است پرداخته هرچند تکیه نگارنده بر حقوق ویژه و ابعاد عملی این حقوق و تاثیر آن‌ها بر نوع بشر و امثالهم است.

محتوای مقالات مندرج در اثر حاضر اجمالا به شرح ذیل می‌باشد:

مقالۀ نخست با عنوان «تکریم انسان: تضمین حقوق بشر»، در ارتباط با تعامل حقوق بشر و تکریم نوع بشر است. نراقی در مقاله حاضر ادعا می‌کند توجه به حقوق بشر و احترام به آن من‌جمله لوازم تکریم انسانیت است. به همین جهت بر ما واجب است تا شیوه‌های زیر پا نهادن حقوق بشر را تشخیص داده و راه‌های تاثیر گذار جهت جلوگیری از نقض آن را بیابیم. وی در ادامه به برخی از معمولترین راه‌های نقض آن اشاره می‌کند و به تحلیل هر مورد و نحوه پیشگیری از نقض قوانین مربوطه می‌پردازد.

دومین مقاله با عنوان «حقوق بشر و مسألۀ نسبیت‌گرایی فرهنگی»، غالبا به نقد نسبت‌گرایی فرهنگی تخصیص داده شده است. مدعای اساسی نراقی در این بخش آن است که دلایل طرفداران تئوری نسبیت‌گرایی فرهنگی چه از حیث صوری و چه از جانب مادی نا معتبر است. البته گاها طرفداران این تئوری را محق دلنگرانی‌هایی در خصوص استعمار فرهنگی غیر غربیان در سایه این قوانین که بر آن‌ها عنوان جهان شمول بار می‌کند دارد. اما در هر صورت نگرانی از «سلطه یا امپریالیسم فرهنگی» و همچنین «عدم تسامح فرهنگی» را نگرانی مهمی قلمداد نمی‌کند. او از تئوری نسبیت‌گرایی فرهنگی به عنوان مقوله‌ای یاد می‌کند که به طرز وحشتناکی قادر است به آتش عدم مسالمت فرهنگی بیفزاید.

سومین مقاله با عنوان «جان راولز و مسألۀ حقوق بشر در روابط بین‌الملل» تئوری راولز را در ارتباط با حقوق بشر در دو محور مورد انتقاد قرار می‌دهد. نراقی معتقد است نقاط مورد اتکای راولز در توجیه تئوری‌اش از اتقان کافی برخوردار نیست و نتیجتا هیچ دلیلی وجود ندارد که موارد مندرج در فهرست حقوق بشر را به فهرست حداقلی او محصور نماییم.

چهارمین مقاله با نام «مبانی اخلاقی حق دخالت بشردوستانه»، حق دخالت بشردوستانه در نهایت بر اساس دفاع از خویش اخلاقاً مورد پذیرش نویسنده واقع می‌شود.

پنجمین مقاله با عنوان «گفت‌و‌گویی درباره حق دخالت بشردوستانه» در حقیقت شامل گفت‌وگویی است که در ارتباط با محتوای مقاله «مبانی اخلاقی حق دخالت بشردوستانه» صورت گرفته است. طی این گفت‌وگو نراقی پاسخگوی سوالاتی در ارتباط با پیشینه حق دخالت بشر دوستانه، برخی از مسائل این حق در جایگاه دستیابی به آن و همچنین ارتباط این حق با آزادی‌خواهی مطلق است.

ششمین مقاله با عنوان «حقوق بشر و اصل امداد در روابط بین‌الملل» به تحلیل موضوع پشتیبانی از قربانیان نقض حقوق بشر در سطح بین‌الملل از ابعاد مختلف تخصیص یافته است.

مقالات بعدی به ترتیب هر یک با عناوین ذیل ارائه و به طرح موضوعات گوناگون پرداخته است:

«حق در مقام اثبات، حق در مقام احقاق»

مقاله هشتم، «آیا نان و امنیت بر آزادی مقدم است؟»

«لیبرالیسم: فردگرایی یا خویشتن‌داری؟»

«ملاحظاتی اخلاقی درباره سلاح‌های هسته‌ای»