«بیایید حافظ بخوانیم»
طی شش قرنی که از ظهور پدیده کم یاب و شاید نایابی به نام خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی می گذرد، رساله ها ،کتاب ها و سفینه هایی مشحون از یاد و نقد و شعر او به چاپ رسیده است ؛ تا آنجا که با قاطعیت می توان گفت پس از قرآن کریم پرخواستار ترین کتاب در فضای فرهنگی و اجتماعی مردمان ایران زمین است.
به قلم: علیرضا سبزیی
طی شش قرنی که از ظهور پدیده کم یاب و شاید نایابی به نام خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی می گذرد، رساله ها ،کتاب ها و سفینه هایی مشحون از یاد و نقد و شعر او به چاپ رسیده است ؛ تا آنجا که با قاطعیت می توان گفت پس از قرآن کریم پرخواستار ترین کتاب در فضای فرهنگی و اجتماعی مردمان ایران زمین است.
نسخه شناسی
نخستین نسخه معتبراز دیوان خواجه شیراز نسخه ای را محمد قدسی به سال 1314ق در بمبئی چاپ کرد. این دیوان با تلاش دکتر حسن ذوالفقاری در نشر چشمه باز نشر شده است.این کتاب، آغاز فصلی نو در چاپ دیوان حافظی منقح است. اما مهم ترین و پرفروش ترین دیوان حافظ در قریب به یک سده اخیر دیوان حافظ تصحیح دکتر قاسم غنی و محمد قزوینی است. این تصحیح نخستین بار به همت وزارت فرهنگ چاپ شد و پس آن نشر زوار عهده دار این چاپ بوده است و پس از آن توسط ناشران مختلف مکرر چاپ شده است.
طی سالهای اخیر تصحیح عالمانه پرویز ناتل خانلری و نسخه منقح استاد هوشنگ ابتهاج (حافظ به سعی سایه) که با استفاده از نسخه تازه یاب و معتبری انجام شده برای مخاطبان خاص جذابیت دارد.
شروح حافظ
در حوزه شرح بهترین و کامل ترین شرح حافظ کتاب مستطاب پنج جلدی شرح شوق اثر دکتر سعید حمیدیان است. در جلد اول کتاب، حمیدیان مهمترین بخش های های شعر حافظ مانند می، رندی، عاشقی و ... را تبین می کند و جلدهای چهارگانه بعدی ، شرح بیت به بیت غزلیات حافظ است.
کتابهای حافظ نامه بهاالدین خرمشاهی که اولین شرح علمی دیوان حافظ است(با شرح حدود 350 غزل از مهمترین غزلیات خواجه) و کتاب دوجلدی یک نکته از این معنی اثر دکتر ابراهیم قیصری هم از بهترین شرح هایی است که منتشر شده اند. کتاب شاخ نبات حافظ تالیف دکتر برزگر خالقی هم که شرح واژه به واژه و بیت به بیت غزلیات حافظ است، جوابگوی نیاز مخاطب غیرحرفه ای حافظ خوان می باشد.
از زمانی که مرحوم امیری فیروزکوهی مقاله حافظ بس را منتشر کرد ، دهه ها می گذرد. طی این سال ها کارنامه حافظ پژوهی هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی بسیار پر برگ شده است و به نظر می رسد علی رغم کارهای بزرگی که انجام شده هنوز هم فضا برای تحقیق جدی فراخ است . فی المثل در تصحیح دیوان حافظ هنوز به نسخه ای نرسیده ایم که بطور همزمان مقبول طبع عوام و خواص باشد و بتوان گفت به نزدیک ترین متن به سروده حافظ دست پیدا کرده ایم. هنوزهم درگیر کشتی نشتگان و یا کشتی شکستگانیم وهنوز هم از رخ اندیشه بعضی از ابیات حافظ نقاب برگشوده نشده است.
زمینه و زمانه حافظ
