برندگان جوایز ادبی 2020+ معرفی کتابها
حتماً شما هم قبول دارید، سال 2020، یک سال ویژه در تاریخ بشری بود. سالی که همه چیز تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفت. از سیمنارها و کنفرانس‌ها تا مسابقات ورزشی، هر دورِهم‌بودنی، لغو گردید و البته جایزه‌های ادبی بین‌المللی نیز از این قاعده مستثنی نبودند. «جایزه‌ی نوبل»، «بوکرمن» و «پولیتزر» همه به شکل مجازی و دور از تشریفات هر ساله انجام شد. هر چند برای مخاطب ادبیات بسیار سخت بود که مثل هر سال سخنرانی برنده‌ی نوبل و یا مراسم اختتامیه‌ی بوکرمن را تماشا نکند؛ اما چاره‌ای نبود و جشنواره‌ها بدون حضور علاقه‌مندان و مهمانان برگزار شد. باید اذعان کرد که شور یک جشنواره به حواشی و اخباری است که اتفاق می‌افتد و بسیاری این حاشیه را از متن اصلی، بیشتر دنبال می‌کنند. برای همین بسیاری به‌دلیل در سکوت برگزار شدن جشنواره‌ها، اخبار برگزاری جشنواره‌ها را دنبال نکردند؛ اما جشنواره‌ها برگزار شد و جوایز اهدا شد.
به قلم: هادی خادم الفقراء
حتماً شما هم قبول دارید، سال 2020، یک سال ویژه در تاریخ بشری بود. سالی که همه چیز تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفت. از سیمنارها و کنفرانس‌ها تا مسابقات ورزشی، هر دورِهم‌بودنی، لغو گردید و البته جایزه‌های ادبی بین‌المللی نیز از این قاعده مستثنی نبودند. «جایزه‌ی نوبل»، «بوکرمن» و «پولیتزر» همه به شکل مجازی و دور از تشریفات هر ساله انجام شد. هر چند برای مخاطب ادبیات بسیار سخت بود که مثل هر سال سخنرانی برنده‌ی نوبل و یا مراسم اختتامیه‌ی بوکرمن را تماشا نکند؛ اما چاره‌ای نبود و جشنواره‌ها بدون حضور علاقه‌مندان و مهمانان برگزار شد. باید اذعان کرد که شور یک جشنواره به حواشی و اخباری است که اتفاق می‌افتد و بسیاری این حاشیه را از متن اصلی، بیشتر دنبال می‌کنند. برای همین بسیاری به‌دلیل در سکوت برگزار شدن جشنواره‌ها، اخبار برگزاری جشنواره‌ها را دنبال نکردند؛ اما جشنواره‌ها برگزار شد و جوایز اهدا شد. کرونا نگذاشت کنفرانس‌های خبری برندگان برگزار شود جشن‌های امضاء برپا شود و صف علاقه‌مندان مقابل کتابفروشی‌ها برای خرید بسته شود . اما خرید اینترنتی کتاب داغ بود و مردم خرید کتاب با تخفیف را از فروشگاه‌های آنلاین کتاب هم انجام دادند. در این مقاله تلاش کرده‌ایم یک جمع‌بندی درباره‌ی مهمترین جشنواره‌های ادبی بین‌المللی سال 2020 را ارائه بدهیم.
• جایزه نوبل
اولین جشنواره را به جایزه ادبی نوبل اختصاص داده‌ایم. جایزه‌ای که بی‌شک سرآمد همه‌ی جوایز ادبی در جهان است. آلفرد نوبل شیمیدان سوئدی، در زمان مرگ خود وصیت کرد، به برترین آثار در پنج رشته، هر ساله مبلغی جایزه داده شود. یکی از این پنج رشته، ادبیات بود. او در وصیت نامه‌ی خود این‌گونه نوشت: «جایزه‌ی ادبیات، به اثری اهدا شود که اثری خاص و ایده‌ال و با حداکثر فایده برای بشریت نوشته شده است.»، از همین‌رو گاه جایزه‌ی ادبیات، برعکس نظر منتقدان و مخاطبان به افرادی داده می‌شود که کمترین گمان درباره‌ی آنها بوده است. نمونه‌اش در سال 2016 که جایزه ادبی نوبل به باب دیلن اهدا شد! اعضاء آکادمی در بیانیه‌ی خود این گونه نوشتند: «برای خلق شاعرانه در ترانه‌های مرسوم آمریکایی این جایزه، به باب دیلن داده می‌شود.» جمله‌ای که به مذاق منتقدان ادبی خوش نیامد. افراد مشهور زیادی نیز بوده‌اندکه دستشان به جوایز ادبی نوبل نرسیده است. مشهورترین این افراد تولستوی، ولف، کافکا و پروست بوده‌اند! اگر کتابهای این نویسندگان را نخواند‌ه‌اید می‌توانید با خرید اینترنتی کتاب از ساربوک، ارسال کاملا رایگان کتاب به سراسر کشور را تجربه کنید.
در سالی که گذشت، جایزه‌ی نوبل مانند هر سال پیش نرفت و خبری از مراسم پر زرق و برق هرساله نبود. جایزه نوبل تنها به‌صورت ویدئو کنفرانس برگزار و جایزه‌ی افراد حضوراً داده شد. قبل از معرفی برنده نوبل 2020، اسامی زیادی به‌عنوان نامزد نهایی شنیده می‌شد. منتقدان، احتمال برنده شدن افرادی چون «هاراکی موراکامی» نویسنده‌ی «کافکا در کرانه»، «جویس کورل اوتس» نویسنده‌ی کتابهایی چون «جانوارها» و دختر ذرت» را زیاد می‌دانستند. نویسندگانی هم بودند که برای مخاطب ایرانی، کمتر شناخته شده بودند، «جاماییکا کینکید» و یا « آن کارسون» شاعر کانادایی که شانس زیادی برای برنده شدن داشتند؛ در این گروه قرار می‌گرفتند.
در سال‌های گذشته جایزه‌ی نوبل چندبار اسیر حاشیه شده بود. در سال 2018، جایزه ادبی نوبل به‌دلیل رسوایی جنسی همسر یکی از اعضاء ادبی نوبل، به‌طور کل لغو گردید. اما در سال 2019 جایزه ادبی نوبل به دو نفر تعلق گرفت؛ «پیتر هاندکه» و «اولگا توکارچوک»؛ در حقیقت «توکارچوک» جایزه سال 2018، را گرفت و «هاندکه»، «جایزه ادبی نوبل 2019» را از آن خود کرد. اما انتخاب «پیترهاندکه» نیز برای اعضاء آکادمی نوبل، حاشیه‌ساز بود. «هاندکه» یکی از طرفداران «میلوشویچ»، رئیس‌جمهور سابق صربستان بود و همین باعث شد بسیاری از منقدان این انتخاب را دور از آرمان اصلی نوبل بدانند. برای همین در سال 2020 اعضاء آکادمی نوبل تلاش کردند تا انتخاب بدون حاشیه‌ای انجام دهند.
در نهایت جایزه به «لوییز گلیک (گلوک)» اهدا گردید. او که یک شاعره‌ی آمریکایی است، قبل از این در سال 2003 لقب «ملک‌‌الشعرای آمریکا» را از آن خود کرده بود. همچنین در سال 1993 برنده‌ی «جایزه پولیتزر» در بخش شعر شده بود. اعضاء آکادمی نوبل هر سال برای برنده‌ی خود بیانیه‌ای را صادر می‌کنند؛ در بیانیه‌ی «لوئیز گلوک» این‌گونه نوشته شده بود: «برای لحنی که بدون تردید، شاعرانه است و این لحن شاعرانه، زندگی فردی را تبدیل به زندگی جهانشمول می‌کند.»، «لوِییز گلوک» در مصاحبه‌ای با «آدام اسمیت» مدیر بخش رسانه‌ای نوبل درباره‌ی احساس خود درباره‌ی دریافت جایزه‌ی نوبل گفت:« این حس برای من تازگی دارد و واقعاً نمی‌دانم چه معنایی دارد. این برای من افتخار بزرگی است».
لوییز گلوک 76 ساله در جواب سوالی درباره‌ی تأثیر تجربیات زندگی در شرح وقایع خود گفت: «خدای من این‌جا هفت صبح است و من تازه از خواب بیدار شده‌ام، شاید یک روز بتوان به این سوال پاسخ داد اما الان زمان خوبی نیست.» این پاسخ برای جایزه ادبی نوبل یک سرفصل تازه است. قبل از 2020 پرسش و پاسخ تلفنی درباره حس گرفتن نوبل، تصویری انتزاعی و غیر قابل فهم برای همه بود؛ اما با تصویری از «گلوک» که جایزه‌ی خود را در حیاط خانه‌اش دریافت نمود، این تصویر انتزاعی تبدیل به واقعیت شد. شاید سال‌ها بعد تصویر یک برنده‌ی نوبل درحالی‌که ماسک بر صورت دارد و کنار جایزه‌اش نشسته است. تصویری تاریخ‌ساز باشد.
همچنین بخوانید:برندگان جایزه نوبل ادبیات 2018 و 2019
برندگان جایزه بوکر 2019
• جایزه‌ی بوکرمن
تا شش سال قبل «جایزه من‌بوکر» یک جایزه‌ی داخلی در بریتانیا بود. اما «بنیاد بوکرمن» در چرخشی عجیب و بیشتر به دلیل جذب اسپانسر، درهای خود را به روی همه‌ی نویسندگان انگلیسی زبان و همچنین نویسندگانی که کتابی به زبان انگلیسی داشتند، گشود. این چرخش مورد اعتراض بسیاری از بریتانیایی‌ها واقع شد. زیرا آنها معتقد بودند که «جایزه ادبی من‌بوکر » برای نویسندگان بریتانیایی بوده است و با این کار عملاً نویسندگان آمریکایی، این جایزه ادبی بین‌المللی را از آن خود خواهند کرد.
پیش‌بینی ها درست بود. در سال 2020 از شش نفرِ نهایی «جایزه من‌بوکر»، چهار نفر آمریکایی بودند و یک نفر ساکن آمریکا بود. این برای مردم بریتانیا اصلاً خوشایند نبود؛ اما برای «جایزه من‌بوکر»، می‌توانست یک امتیاز به‌حساب بیاید؛ زیرا گفتگوها درباره‌ی این جایزه بیشتر از قبل می‌شد و این یعنی جذب اسپانسر بیشتر برای این جشنواره .
«جایزه ادبی من‌بوکر» در دو بخش برگزار می‌شود؛ بخش اول، بخش ترجمه و یا بخش بین الملل است که جایزه به بهترین کتاب که در همان سال به زبان انگلیسی ترجمه شده است، تعلق می‌گیرد و بخش دوم که بخش اصلی است به همه‌ی کتابهایی که به زبان انگلیسی تالیف شده‌اند، اهدا می‌شود. در جایزه من‌بوکر، هیات ژوری دو لیست معرفی می‌کند؛ به لیست اول که یک لیست 13 کتابی است،«LONG LIST» گفته می‌شود و یک لیست نهایی که به لیست کوتاه و یا SHORT LISTمعروف است.
معمولاً برای معرفی اسامی SHORT LIST، مراسمی برگزار و اسامی نامزدهای نهایی معرفی می‌شود. اما امسال، فروردین ماه برای اعلام نامزدهای نهایی بخش ترجمه، هیچ مراسم خاصی برگزار نشد و اسامی از طریق شبکه خبری بی بی سی اعلام شد. در لیست نهایی بخش ترجمه ، یک کتاب از نویسنده‌ی ایرانی، به نام «شکوفه آذر» به چشم می‌خورد. این کتاب که« اشراق درخت گوجه سبز» نام داشت،
توسط مترجمی نامشخص به زبان انگلیسی ترجمه شده بود. این که اسم مترجم نامشخص تعریف شده بود از آن جهت برای جشنواره مهم است که جایزه 50 هزار یورویی بین نویسنده و مترجم به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.
همچنین کتاب «پلیس حافظه» اثر نویسنده‌ی ژاپنی«یوکو اوگاوا» که توسط نشر آموت چاپ شده است، بین نامزدهای نهایی دیده می‌شد.
قرار بود مراسم نهایی بخش ترجمه در اردیبهشت برگزار شود اما به دلیل کرونا این بخش در شهریور ماه برگزار شد. سرانجام کتاب « ناراحتی عصرگاهی» جایزه‌ی اصلی را از آن خود کرد. تمرکز اکثر علاقه‌مندان روی بخش اصلی این جایزه بین‌المللی ادبی است که بخش کتابهای تالیفی به زبان انگلیسی است.
امسال اسامی معروفی برای علاقه‌مندان ایرانی در لیست نهایی دیده نمی‌شد. در واقع برای بسیاری از افراد، این لیست غیرمنتظره بود. زیرا در بین شش نفر، چهار نفر آنها رمان اولی بودند؛ اما در لانگ‌لیست نام سه نفر دیده می‌شد، که مشتاقان ادبیات قبلاً با اسم آنها آشنا بودند.
«هیلاری منتل» نویسنده‌ی کتاب «تالار گرگها» چاپ شده در نشر«کتابسرای تندیس»، «کانل مک کان» نویسنده‌ی کتاب « دیدن از سیزده منظر، نشر کوله‌پشتی» و «آن تایلر» نویسنده کتابهایی چون «نفس عمیق، نشر ثالث»،«راهنمای وداع، نشر ثالث» و «مرگ مورگان، نشر افراز» است؛ اما در لیست نهایی هیچ اسم آشنایی نبود.
o «تیستی دانگارمبگا» با کتاب «این جسد سزاوار سوگواری»
o «مازا منجیست» با کتاب «پادشاه سایه»
o «دایان کوک» با کتاب «سرزمین متروکه جدید»
o «اونی دوشه» با کتاب «شکر سوخته»
o «برندن تیلور» با کتاب «زندگی واقعیم
o نداگلاس استوارت» با کتاب «شاگی بین»
در نهایت این «داگلاس استوارت» بود که جایزه نهایی را به‌خاطر کتاب «شاگی بین» گرفت. مراسم اهدا جایزه به شکل مجازی برگزار شد و از شبکه بی بی سی پخش گردید. داگلاس استورات در مصاحبه‌ای گفت:« من ده سال صرف نوشتن این رمان کردم و سی و دو ناشر آن را رد کردند. اما بالاخره این کتاب چاپ شد.» این کتاب درباره‌ی رابطه‌ی عاشقانه‌ی مادر و پسری است که در جامعه‌ای سرمایه‌داری با یکدیگر زندگی می‌کنند. مادر معتاد به الکل است و پسر که «کوییر» است از او نگهداری می کند.
o جایزه پولیتزر
این جایزه ادبی یکی دیگر از جوایزی است که مخاطبان ادبیات، مشتاقانه آن را دنبال می‌کنند. «جایزه پولیتزر» هر سال تحت نظارت اعضا آکادمی دانشگاه کلمبیا، در 21 بخش به برگزیدگان اهدا می‌شود. در بخش ادبیات، مهمترین بخش، داستان است که هر ساله یک اثر انتخاب می‌شود. در بخش داستان جایزه ده هزار دلاری تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که در آمریکا زندگی می‌کنند و نوشته‌ی آنها با مضمون زندگی آمریکایی نوشته شده است. در سال 2020 قرار بود طبق سنت دیرین، مراسم در بیست آوریل برگزار شود اما به‌دلیل همه‌گیری کرونا این جایزه در چهارم می برگزار شد.
همه‌گیری کرونا اگر در مورد هر جایزه باعث می‌شد که علاقه‌مندان از مجاری بودن ناراحت شوند؛ اما در مورد «جایزه ادبی پولیتزر» کاملا داستان فرق می‌کرد. برای اولین بار افرادی غیر از کسانی که در مراسم اهدای جایزه حضور داشتند، می‌توانستند از سخنرانی‌ها و گفتار برندگان این جایزه استفاده کنند. در بخش داستان، جایزه‌ی پولیتزرِ امسال به نویسنده‌ای تعلق گرفت که برای مخاطب ایرانی نویسنده‌ای شناخته شده است.
«ویلسن وایتهد» نویسنده کتاب «قطار زیرزمینی» که توسط «نشر ثالث» به چاپ رسیده و معروف شده است، امسال به‌خاطر کتاب «پسران نیکل» این جایزه را از آن خود کرد. این کتاب در ایران توسط نشرهای «خوب»، «روزگار» و «علمی» به چاپ رسیده است.
o جایزه ادبی گنکور
یکی دیگر از جوایز ادبی جهان که هر سال در فرانسه برگزار می‌شود، «جایزه ادبی گنکور» است. جایزه‌ای با آداب و رسوم خاص. اعضا آکادمی گنکور هر سال در طبقه نخست رستوران «دروان پاریس» دور هم جمع می‌شوند و برنده را معرفی می‌کنند. یکی از خاص‌ترین مراسم جایزه گنکور، قاشق و چنگالی است که اسم داوران روی آن نوشته شده است.
امسال «جایزه گنکور» مانند دیگر «جوایز ادبی بین‌المللی» تحت تاثیر حاشیه‌سازیِ کرونا بود؛ اما این جایزه ادبی که می‌توانست مانند هر سال برگزار شود، به‌دلیل آن‌که رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد «باید کتابفروشی‌ها تعطیل شوند»، در حمایت از کتابفروشان، اعلام برنده‌ی خود را به تعویق انداخت. آنها اعلام کردند در حمایت از شغل کتابفروشی، مراسم خود را عقب انداخته اند. اما کرونا تمام نشد و این مراسم نیز به شکل مجازی در 20 آبان برگزار شد.
