رمان «جنایت و مکافات» اثر فئودور داستایوفسکی، نویسندۀ شهیر روس است که برای اولین بار در سال 1866 میلادی منتشر شده است.

 این رمان که در حال حاضر نیز یکی از مشهورترین و معتبرترین رمانهای تاریخ ادبیات جهان است، روایتگر دانشجوی به نام راسکولنیکف است که خود و خانواده‌اش در شرایط بسیار بد مالی قرا دارند. خواهرش دونیا به خاطر اینکه خانواده را از این شرایط نجات دهد قصد دارد با ثروثتمندی تازه به دوران رسیده‌ ازدواج کند که هم خودش و هم برادرش به شدت از او متنفرند. راسکولنیکف برای عوض کردن این شرایط قصد دارد پیره‌زنی رباخوار با نام آلیونا ایوانونا را که به نظرش چیزی جز انگل جامعه نیست را به قتل برساند و با اموالش هم شرایط خانواده را بهبود بخشد و هم خواهرش را از این ازدواج ناپسند نجات دهد اما هنگامی که این پیره‌زن را به قتل می‌رساند اتفاقی رخ می‌دهد که تمام اندیشه‌های توجیه‌گرایانۀ راسکولنیکف را به چالش می‌کشد و او را در مرز جنون قرار می‌دهد.

داستایوفسکی در این اثر، به طرز بی نظیری دنیای می‌آفریند که هر خواننده‌ای را متحیر می‌کند. هر شخصیت موجود در این رمان دارای لایه‌های عمیق شخصیتی است که نویسندۀ اثر همچون یک روانکاو آن را به قدرتمندترین شکل ممکن توصیف می‌کند. عشق موجود در دنیای تیره‌ی داستان، تنها کورسوی امیدی است که شخصیت‌های اصلی رمان با دستاویز قرادادن آن امید به رهایی و رستگاری دارند. فقر و تضاد طبقاتی در جای جای داستان همچون هیولاهایی کریه المنظر خود را به رخ شخصیت‌های داستان و خواننده‌ی اثر می‌کشند و به عنوان ریشۀ بسیاری از ناملایمات در رمان نشان داده می‌شوند. آنچه نویسنده در این رمان سترگ به عنوان تنها راه نجات بشری پیشنهاد می‌کند عشق و اعتقاد قلبی است که سرانجام در دنیای سرشار از ناامیدی، دریچه‌ی رحمت و امیدی می‌گشاید.